تمام خواص و مضرات گشنیز

تمام خواص و مضرات گشنیز
نام علمی: Coriandrurm savitum
نام عمومی: Coriander
نام انگلیسی: Coriander
نام عربی: کزبره (Kozbarah)
نام فرانسوی: Coriandre
نام آلمانی: koriander
نام‌های مترادف: Coriandrum globosum ،Coriandrum diversifolium، Coriandrum matus، Selinum coriandrum، Coriandrum melphitense
نام خانواده: Umbelliferae (چتریان)

• 

• 

• 

گیاه‌شناسی و تمام خواص و مضرات گشنیز:

گیاه گشنیز گیاهی علفی با ساقه ای راست است که ارتفاع آن تا ۶۰ سانتی‌مترمی رسد. برگ‌های آن دو نوع است: برگ‌های قاعده گیاه لوب و دندانه‌دار و برگ‌های قسمت بالاتر ساقه که به علت تقسیمات زیاد به‌صورت رشته‌های باریک درآمده‌اند. گل‌های گشنیز کوچک و سفید یا صورتی‌رنگ و به‌صورت چتر مرکب هستند. قسمت مورد استفاده گیاه میوه آن است که عوام به آن دانه می‌گویند.

این میوه‌ها کروی و کوچک و دارای بوی مطبوعی می‌باشند. البته برگ‌های گیاه به‌عنوان سبزی خوراکی مصرف می‌شود؛ همچنین در آشپزی و تغذیه بسیار مورد استفاده است. گشنیز در بسیاری نقاط ایران، ازجمله کرمان، بوشهر، برازجان، آذربایجان، کرمانشاه، بلوچستان، یزد و قزوین کشت می‌شود.

منشأ جغرافیایی:

گشنیز بومی نواحی شرق مدیترانه است و بیشتر از مراکش، شوروی سابق، رومانی، بلغارستان و ترکیه صادر می‌گردد.

مهمترین خواص گشنیز:

مهمترین خواص گشنیز شامل ازبین برنده چین و چروک پوست، مقوی معده، ضداسپاسم، ضد نفخ و ضد میکروب، ضد قارچ، درمان گاستریت، بهبود اسهال و ترش کردن معده است. گشنیز برای خوشبو کردن تنباکو و در تهیه عطر نیز به مقدار زیاد استفاده می‌شود. از دیگر خواص گشنیز مصارف عمده آن در جهان را می توان نام برد که در تهیه ادویه‌جات به‌خصوص پودر کاری مورد استفاده قرار می گیرد. در طب عوام به‌عنوان ضد کرم، کاهش درد مفاصل و روماتیسم مصرف می‌شود.

عوارض جانبی گشنیز:

درصورتی‌که در میوه یا اسانس، ترکیبات کومارینی، ازجمله ۵ و یا ۸ متوکسی پسورالن وجود داشته باشد، ممکن است مصرف آن در بعضی افراد (به‌طور معدود) موجب حساسیت شود.

فرآورده‌های دارویی گیاه گشنیز:

فرآورده‌های زیادی از میوه گشنیز به‌عنوان ضد نفخ، ضد درد و اسپاسم به‌صورت قطره وجود دارد. از سه گیاه گشنیز، نعناع و بادرنجبویه فرآورده ای برای نفخ و اسپاسم فرموله می‌شود. این قطره اثری فوری (۲۰-۱۰ دقیقه) دارد و برای همه سنین، بدون محدودیت قابل‌ مصرف است. همچنین به‌صورت مخلوط با زیره، رازیانه و آنیس (بادیان رومی) مصرف می‌شود.

تهیه چای: یک تا سه گرم میوه (تخم گشنیز) را درست قبل از مصرف خرد کرده و روی آن حدود یک استکان آب جوش بریزید و ۱۵-۱۰ دقیقه صبر کنید؛ سپس آن را صاف‌ کرده و میل کنید. باید توجه داشت مواد گیاهی حاوی اسانس، در صورت پودر شدن، اسانس شان به‌سرعت تبخیر شده و کاهش می‌یابد؛ بنابراین بهتر است هنگام مصرف آن را پودر کرد.

نگهداری میوه: میوه باید دور از نور و رطوبت و در ظرف فلزی یا شیشه‌ای نگهداری شود. میوه یا اسانس گشنیز را نباید در ظروف پلاستیکی نگهداری کرد.

تمام خواص و مضرات گشنیز:

مهمترین خواص گشنیزاز بین برنده چین و چروک پوست، تقویت‌کننده قوای جنسی، ضد باکتری، ضد ادم (ضد خیز)، ضد ورم، ضد موتاژنیسیته، ضدعفونی‌کننده، ضداسپاسم، ضد نفخ، ضد قارچ، اشتها آور، کنتراسپتیو، هضم‌کننده، ادرارآور، صفرا آور، کاهش‌دهنده قند خون، پرفشاری خون و چربی خون، لاروکش، خلط آور، آرام‌بخش، محرک و مقوی معده است. عوارض جانبی خاصی ندارد و ممکن است در بعضی افراد موجب ایجاد حساسیت شود.

طریقه و میزان مصرف:

با توجه به فرآورده‌های صنعتی خوب موجود در بازار، بهتر است از این داروها و به‌خصوص از قطره که جذب سریعی دارد استفاده شود. همچنین می‌توان یک تا دو قاشق چای‌خوری میوه را به‌خوبی خرد کرده روی آن یک لیوان آب جوش ریخت و پس از ۱۵- ۱۰ دقیقه صاف و میل کرد. این مقدار را می‌توان سه بار در روز تکرار کرد.

ترکیبات مهم گشنیز:

میوه‌ گشنیز: حاوی حدود یک درصد اسانس خوشبو هستند. ترکیبات مهم این اسانس شامل : لینالول به میزان ۷۰-۶۰ درصد، الفاپی‌نن، لیمونن‌گاماترپی‌نن کامفر، ژرانیول و ژرانیل استات است. البته ترکیبات گیاه و اسانس برحسب زمان یا محل جمع‌آوری ممکن است ازنظر کمیت و کیفیت متفاوت باشند.

برگ: ویتامین‌های برگ شامل B1،B2 ،B3 ،B5 ،B6 ،B9 ،C ،E ،K ،A و املاح آن شامل کلسیم، آهن، منیزیوم، منگنز، فسفر، روی، پتاسیم (۵۲ میلی‌گرم) و سدیم (۴۶ میلی‌گرم) در ۱۰۰ گرم برگ تازه است.

نکات قابل‌توجه درمورد گیاه گشنیز:

١- قسمت مورد استفاده گشنیز، برگ و میوه‌های آن است که هر دو به مقدار زیاد در جهان مصرف می‌شوند؛ ولی باید خاطرنشان ساخت که با توجه به تفاوت اجسام موجود در برگ و میوه، اثرات این دو یکسان نیست. البته با توجه به اینکه مواد مؤثر هر دو از اسانس‌هاست، در بعضی خصوصیات مشابه هستند؛ مثلاً هر دو دارای خاصیت ضد نفخ یا ضد میکروب می‌باشند؛ ولی اثرات دارویی ذکرشده بیشتر مربوط به میوه‌هاست.

۲- میوه‌ها(تخم گشنیز) بیشتر در صنایع داروسازی و آرایشی – بهداشتی مصرف می‌شوند که عمدتاً روغن و اسانس آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین به‌طور مستقیم و به‌وفور در ادویه‌جات مصرف می‌شود؛ ولی برگ گشنیز بیشتر در تغذیه یا به‌صورت سبزی خوراکی مصرف دارد.

۳- بر اساس پژوهش‌هایی که در سال ۱۳۷۶ توسط صالحی سورمقی و همکاران در دانشکده داروسازی تهران روی اسانس میوه گشنیز انجام شد، ترکیبات مهم آن شامل لینالول به میزان ۸۲ درصد، ژرانیول به میزان ۷ درصد، آلفاپی‌نن به میزان ۵ درصد و بتاپی‌نن به میزان ۴ درصد بود. این نتایج نشان می‌دهد که کیفیت اسانس گشنیز ایران جزء بهترین‌ها در جهان است. اسانس‌های قابل‌قبول و استاندارد گشنیز دارای بیش از ۵۰ درصد لینالول هستند که نوع ایرانی حاوی ۸۲ درصد از آن است.

۴- پژوهش دیگری توسط نگارنده و همکاران روی اسانس برگ گشنیز در سال ۱۳۸۳ در دانشکده داروسازی آزاد صورت گرفت که مشخص شد مهم‌ترین اجسام موجود در برگ شامل هیدروکربورها و آلکان‌ها می‌باشند. این مطالعه نشان داد که ترکیبات موجود در میوه و برگ گشنیز کاملاً با یکدیگر متفاوت‌اند.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی

تمام خواص و مضرات گشنیز