خواص زیتون برای سلامتی

خواص زیتون برای سلامتی
نام علمی: Olea europea
نام عمومی: Olive tree
نام انگلیسی: Olive tree
نام عربی: شجر الزیتون
نام فرانسوی: Olivier
نام آلمانی: Oelbaum
نام خانواده: Oleaceae (زیتون)

• 

• 

• 

گیاه‌شناسی و خواص زیتون برای سلامتی:

زیتون درختی است همیشه‌سبز، به ارتفاع ۱۵ متر و بومی نواحی مدیترانه، برگ‌های کوچک چرمی آن به رنگ سبز خاکستری، در رو و دارای پرزهای سفید، در زیر برگ می باشند. این برگ‌ها بیضی‌شکل، دراز و نوک‌تیز هستند و به‌طور متقابل، روی شاخه‌ها قرار دارند. گل‌های کوچک، سفیدرنگ و به‌صورت مجتمع خوشه مانند، در کنار برگ‌ها قرارگرفته‌اند. میوه زیتون که یکی از قسمت‌های مورداستفاده آن است، به‌صورت شفت بیضی‌شکل و گوشتدار، به رنگ سبز تیره و دارای هسته‌ای سفت می‌باشد. برگ زیتون نیز استفاده‌های دارویی دارد.

روغن‌زیتون که از میوه‌های آن به دست می‌آید، یکی از پرمصرف‌ترین روغن‌ها در جهان است. درخت زیتون دارای عمری طولانی (۱۰۰۰ و گاه تا ۲۰۰۰ سال) است. زیتون در نواحی شمال ایران، به‌ویژه در رودبار، منجیل، رستم‌آباد، بهشهر، گلستان و نواحی دیگر که ازجمله کازرون، فسا، بین شیراز و بوشهر، بم و شهداد می‌روید.

تاریخچه و خواص زیتون برای سلامتی:

از کلمه لاتین «Oliva» به معنای Olive یا همان زیتون گرفته‌شده است. زیتون، بومی فلسطین است و شناخت آن به قرن هفدهم قبل از میلاد بازمی‌گردد. بر اساس یک سند موجود، رامسس، فرمانروای مصر از ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ سال قبل از میلاد، روغن‌زیتون را درمان هر دردی می‌دانست.

کشت درخت زیتون به ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد در کریت، جزیره‌ای در یونان، واقع در شرق دریای مدیترانه، بازمی‌گردد. در این جزیره، از برگ آن برای تمیز کردن زخم استفاده می‌شد، شاخه زیتون نماد صلح است و در بازی‌های المپیک باستان، قهرمانان، پوششی از برگ‌های درخت زیتون بر تن داشتند. در سال ۱۸۰۰ خواص دارویی گیاه، ازجمله درمان مالاریا موردتوجه بود. همچنین طبق گزارش‌های موجود، زیتون دارای کاهش‌دهنده پرفشاری خون است.

منشأ جغرافیایی و خواص زیتون برای سلامتی:

منشأ درخت زیتون را به کشورهای آسیایی نسبت می‌دهند. بعضی پژوهشگران معتقدند که این درخت، بومی مدیترانه بوده و بعد به نقاط دیگر برده شده است. بعضی از گیاه شناسان، نسبت نام زیتون به اروپا را صحیح نمی‌دانند و معتقدند که کلیه واریته های آن از درختانی در آسیای صغیر منشأ گرفته‌اند.

برگ زیتون:

خواص برگ زیتون:

اثر کاهش دهندگی پرفشاری خون در برگ زیتون و ماده اصلی آن در حیوانات آزمایشگاهی، کاملاً به اثبات رسیده است. آزمایش‌های دیگری روی حیوانات نشان می‌دهد که کاهش دهنده قند خون است. از دیگر خواص زیتون، اثرات ضداسپاسم، ضد اکسیدان، ضدمیکروب، ضدویروس تبخال، ضدقارچ، ضد آریتمی و گشادکننده رگ‌های قلب است. همچنین خاصیت گشاد کنندگی رگ‌های آن در حیوانات آزمایشگاهی نیز به اثبات رسیده است.
برگ‌های جوان و مسن، ازنظر ترکیبات و خواص دارویی باهم مقایسه شده و تفاوتی بین آن‌ها وجود ندارد.

مهم‌ترین اثرات برگ زیتون:

از مهم ترین خواص زیتون می توان به ضد آریتمی، ضد باکتری، ضد اکسیدان، ضداسپاسم، ضد تب، قابض، صفرا آور، ادرارآور، کاهش‌دهنده کلسترول خون، کاهش‌دهنده قند خون، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، کاهش‌دهنده اسید اوریک، گشادکننده عروق اشاره کرد.

طریقه و میزان مصرف برگ زیتون:

۷ – ۸ گرم خردشده برگ را با یک استکان آب به مدت ۱۰-۵ دقیقه بجوشانید؛ سپس صاف‌کرده و پس از سرد شدن میل کنید. این مقدار را می‌توان ۳ یا ۴ بار در روز تکرار کرد.

عوارض جانبی:

تاکنون آثاری سمی، از برگ زیتون گزارش نشده است. بااین‌حال گاه ممکن است باعث دردهای معده گردد. مصرف آن در افراد دیابتی ممکن است با کاهش قند خون همراه باشد.

ترکیبات مهم:

ماده مهم آن، اولئوروپین (ماده تلخ موجود در برگ و میوه زیتون) می‌باشد که از ایریدوئیدهاست و به میزان ۹۰-۶۰ میلی‌گرم در هر گرم برگ وجود دارد. گلوکزیدهای اولئوروزید ازجمله لیگوستروزیده و اولئوروزید گلوکزیدهای آپی ژنین، لوتئولین و ترکیبات تری ترپنی و فلاونوئیدها ازجمله روتین، از دیگر ترکیبات برگ زیتون هستند.

 نکات قابل‌توجه:

١- اثر ضد پرفشاری خون برگ زیتون ضعیف تا متوسط است؛ اما دارای تداوم می‌باشد و می‌توان آن را در فشارخون‌های متوسط مصرف نمود.

۲- در طب سنتی بعضی کشورها، ازجمله ایتالیا، از برگ زیتون به‌عنوان کاهش‌دهنده پرفشاری خون استفاده می‌شود.

٣- اثرات دارویی برگ زیتون نواحی مختلف، ممکن است تا حدی با یکدیگر متفاوت باشد؛ زیرا گزارش‌های متفاوتی از آن، در نقاط مختلف جهان به چاپ رسیده است.

روغن‌ زیتون :

روغن‌زیتون از میوه‌های درخت زیتون که طول آن‌ها ۳-۲ سانتی‌متر است، به دست می‌آید. روغن‌زیتون برحسب مقدار کاروتن یا کلروفیل موجود در آن، ممکن است زرد کمرنگ، زرد تا سبز زیتونی باشد. روغن‌ زیتون با درجات خلوص مختلف، به بازار عرضه می‌شود. مهم‌ترین انواع آن، شامل ویرجین، پیور، کمیکالی و اکستراویرجین است. مثلاً نوع ویرجین، حاوی ۴ درصد اسید اولئیک به حالت آزاد است؛ درصورتی‌که نوع اکستراویرجین، ۱ درصد از همین اسید را دارد.

دارو شناختی و اثرات مهم:

پژوهش‌های جدید، نشان می‌دهد که تاکنون دست‌کم ۱۸۰۰ مقاله در مورد اثرات روغن‌ زیتون به چاپ رسیده است. یکی از مهم ترین خواص زیتون (روغن) که بدان اشاره‌ شده، به‌عنوان ضد امراض قلبی است. اسید اولئیک موجود در آن، کاهش‌دهنده کلسترول خون است. آزمایش‌های مختلف، نشان می‌دهد که LDL را کاهش و HDL را افزایش می‌دهد. به همین دلیل مقدار پنج قاشق غذاخوری روغن‌ زیتون در روز، برای افرادی که قلب خود را عمل کرده‌اند، بسیار مفید تشخیص داده‌شده است. روغن‌ زیتون از این نظر با روغن ماهی، مقایسه شده و نتایج بهتری را نشان داده است. خاصیت ضد ضد سرطان پستان و روده بزرگ روغن‌ زیتون، در حیوانات به اثبات رسیده است.

دیگر خواص زیتون (روغن)، شامل ضد میکروب، ازجمله باکتری‌های گرم منفی، ضدقارچ، ضدانتروتوکسین ۱۳B (که به‌وسیله استافیلوکوک اورئوس تولید می‌شود)، مسهل ضعیف، چرب کننده و نرم‌ کننده است.
روغن‌ زیتون از روغن‌های مغذی و مورد مصرف گسترده، در سالاد و پخت‌ وپز در آشپزخانه به‌خصوص در نواحی مدیترانه است.

روغن‌زیتون نه‌تنها در تغذیه، بلکه در بسیاری از موارد متنوع دیگر ازجمله به‌عنوان روغن محلول‌های
تزریقی، تهیه‌ صابون، تهیه پلاستر، پماد، لینمان‌ها، تهیه فرآورده‌های ماساژ، فرآورده‌های درمان زخم و سوختگی، ضد آفتاب، محصولات نرم‌کننده و ملین، مصرف زیادی دارد.
روغن‌زیتون جهت خروج واکس گوش (جرم). به‌عنوان نرم‌کننده، کاهش تورم و درد گوش، بسیار مفید است.

مهم‌ترین اثرات روغن‌زیتون:

ضد سم سرب، ضد چسبندگی پلاکت‌ها، محافظ قلب، ملین، نرم‌کننده، محافظ معده

طریقه و میزان مصرف:

میزان ۵-۲ قاشق غذاخوری روزانه، برای افراد بزرگسال و مقدار کمتری برای نوجوانان و کودکان، بلامانع است و با این میزان مصرف، می‌توان از یبوست یا دیگر مشکلات مذکور، جلوگیری کرد.

ترکیبات مهم:

چون درخت، دارای واریته های مختلفی است و شرایط محل کشت آن در نقاط مختلف، متفاوت است؛ لذا این عوامل در ترکیبات روغن، دخالت دارند. مثلاً اسید اولئیک که یکی از مهم‌ترین ترکیبات روغنی است، می‌تواند بین ۸۶- ۶۵ درصد، اسید لینولئیک از ۱۵-۵ درصد و اسید پالمیتیک و استئاریک از۹ – ۱۵ درصد متفاوت باشد.

نکات قابل‌توجه:

١- ممکن است به‌عنوان تقلب، به روغن‌ زیتون روغن‌های کنجد، پنبه‌دانه یا بادام‌ زمینی اضافه کنند که با تجزیه و شناسایی آن، توسط روش‌های گاز کروماتوگرافی و یا تین لایر کروماتوگرافی قابل‌ تشخیص می‌باشد.

۲- با توجه به اینکه شرایط آب و هوایی و جغرافیایی، اصولاً در ترکیبات گیاهان تأثیر می‌گذارد، بنابراین روغن‌ زیتون نواحی مختلف یک کشور با کشورهای مختلف تا حدی متفاوت است؛ ولی این تفاوت، زیاد نیست و اثرات روغن‌ زیتون‌های مختلف، به شرطی که تقلبی در آن صورت نگرفته باشد، نزدیک به هم است.

۳- چون رنگ روغن‌ زیتون، بستگی به میزان مواد رنگی در آن داشته و ارتباطی به اسیدهای چرب آن ندارد، بنابراین خواص دارویی روغن‌ زیتون‌های زرد، زرد مایل به سبز یا سبز زیتونی باهم مشابه هستند. همچنین خواص روغن‌ زیتون بودار و بدون بو، یکسان است.

۴- مصرف مداوم و هرروزه روغن‌زیتون، در رژیم غذایی بلامانع بوده و این روغن، جزء روغن‌های ارزشمند ازنظر غذایی و اثرات دارویی است.

۵- چون روغن‌زیتون دارای مقداری اسید چرب اشباع است، در زمستان یا هوای سرد، این مواد به حالت ابری یا جامد در روغن‌زیتون پراکنده می‌شوند و در گرما از بین رفته و روغن دوباره به حالت مایع درمی‌آید. این مسئله، فقط مربوط به سرد شدن روغن می‌باشد و دلیل بر تغییر یا خرابی آن نیست.

۶- افرادی که دارای سنگ مثانه یا سنگ صفرا هستند، نباید در مصرف روغن‌ زیتون زیاده‌ روی کنند.

۷- روغن‌ زیتون را می‌توان به‌عنوان یک روغن خوب ماساژ استفاده نمود. همچنین جهت جلوگیری از خطوط روی پوست، التیام سوختگی، زخم‌های محدود و نرم کردن محل‌های اگزما و پسوریازیس مفید می‌باشد.

۸- برای کاهش تلخی زیتون باید آن را برای چندین روز و گاه چندین ماه در آب‌نمک، آب‌شور با مواد قلیایی قرارداد.

۹- در میوه زیتون، مجموع قندها ۳/۹ درصد و روغن ۱۵/۵ درصد. ویتامین‌ها شامل: B1 ،B2 ،B3 B6 ،B9 ،A ،E ،K و املاح آن شامل آهن، منیزیوم، فسفر، پتاسیم، (۴۱ میلی‌گرم درصد گرم) و سدیم (۱۰۰۶ میلی‌گرم در صد گرم) در نوع خام می‌باشد.

۱۰- شانزده کشور اول تولیدکننده زیتون در سال ۲۰۱۱ در جهان شامل اسپانیا، ایتالیا، یونان، ترکیه، مراکش، سوریه، الجزیره، تونس، مصر، پرتغال، آرژانتین، لیبی، اردن، استرالیا، لبنان و فلسطین است.

خواص زیتون برای سلامتی

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی

خواص زیتون برای سلامتی