خواص بی نظیر سبزی شوید

خواص بی نظیر سبزی شوید
نام های فارسی: شوید، شبت
نام علمی: Anethum graveolens
نام عربی: شبت (Shebath)
نام عمومی: Dil
نام انگلیسی: Dill
نام فرانسوی: Aneth
نام آلمانی: Dill
نام های مترادف: Peucedanum graveolens Selinum anethum, Anethum sowa
نام خانواده: Umbeliferae) Apiaceae چتریان یا جعفری)

• 

• 

• 

گیاه‌شناسی و خواص بی نظیر سبزی شوید:

شوید گیاهی است بوته‌ای و یک‌ساله که ارتفاع آن تا ۶۰ سانتی‌متر و گاهی بلندتر می‌رسد. ساقه‌ای استوانه‌ای با خطوط طولی دارد که نرم و شکننده است و در قسمت‌های بالا تقسیماتی از آن جدا می‌شود، برگ‌ها که به طول ۲۰ سانتی‌متر می‌رسند، به بریدگی‌های نخ مانندی به قطر ۱ تا ۲ میلی‌متر تقسیم شده و به‌صورت متناوب بر روی ساقه قرار می‌گیرند. برگ های شوید شباهت زیادی به گیاه رازیانه دارد، ولی بوی این دو گیاه کاملاً با هم متفاوت است.

گل شوید کوچک و به رنگ سفید تا زرد است. در انتهای ساقه‌ها چترهای اصلی و فرعی و در هر چتر بین ۲ تا ۹ گل وجود دارد که بعداً به میوه تبدیل می‌شوند. میوه‌ها بیضی شکل به طول ۵ و عرض تا ۳ میلی‌متر، مسطح و به رنگ شکلاتی یا قهوه‌ای شکلاتی است. شوید در بیشتر نقاط ایران کشت و در اغذیه و ادویه استفاده می‌شود. در بعضی نقاط ایران، از جمله تبریز و خراسان، به‌صورت خودرو نیز وجود دارد. قسمت مورد استفاده شوید، میوه و برگ آن است.

تاریخچه و خواص بی نظیر سبزی شوید:

شوید بومی نواحی شرقی اروپاست. زوهاری و هف معتقدند که نوع خودرو و وحشی شوید در نواحی پرآب مدیترانه و غرب آسیا گسترش دارد. از دیگر نواحی مهمی که شوید وحشی در آن‌ها می‌روید، قفقاز، حبشه و مصر را می‌توان نام برد. تعدادی شاخه شوید در معبد آمن هوتپ دوم پیدا شده است. قدیمی‌ترین مطالعات باستان‌شناسی مربوط به اوایل دوران نوسنگی نشان داده است افرادی که در کشور سوئیس سکونت داشتند، شوید را کشت می‌کردند. مدارک کمی از کشت شوید در زمان کاتولیک‌های قدیم انگلستان نیز پیدا شده است. در زبان سمیتیک (سامی یا یهودی) شوید به نام شوبیت شناخته شده است.

در یونان قدیم ظهور شوید را نشانه سعادت و خوشبختی می‌دانستند. در قرن وسطی آن را برای تهیه معجون عشق استفاده می‌کردند و باور داشتند که دافع جادو و افسون است. همچنین، از قدیم آن را برای رفع سکسکه مصرف می‌کردند. نام شوید (Dill) از زبان انگلیسی قدیم Dile ریشه گرفته است که به نظر می‌رسد از کلمات Norse یا انگلوساکسون Dylle به معنی آرام کردن یا خواباندن ساخته شده است.

دارو شناختی و خواص بی نظیر سبزی شوید:

با توجه به وجود اسانس در میوه (دانه) شوید، اثراتی مشابه با میوه‌های دیگر گیاهان خانواده چتریان مانند رازیانه ودانه زیره دارد. خواص سبزی شوید عبارتند از: اثرات ضد نفخ، مقوی و محرک معده، ادرارآور، هضم کننده غذا و افزایش دهنده شیر مادر. اثرات دیگری که برای شوید قائل هستند، شامل رفع  سکسکه، رفع تهوع و استفراغ، ضد تشنج، و آرام‌بخش است.

از میوه شوید در داروهای طبیعی ضد نفخ و درد دام‌ها در دامپزشکی نیز استفاده می‌شود. از برگ شوید به‌عنوان معطر کننده در غذاها و ادویه‌جات استفاده می‌شود و اثراتی شبیه میوه دارد( البته در ادویه‌جات از میوه شوید بیشتر استفاده می‌شود؛ زیرا رایحه بیشتری نسبت به برگ‌ها دارد.) دانه شوید به‌طور سنتی برای آرامش معده پس از صرف غذا استفاده می‌شده است.

طریقه و میزان مصرف:

برای مصرف برگ شوید، مقدار خاصی توصیه نشده، ولی برای دانه آن، تا ۳ گرم در روز به‌صورت خرد یا پودر شده بلامانع است.

عوارض جانبی:

شوید در حد مصرف خوراکی عارضه‌ای ندارد؛ فقط ممکن است به علت وجود فورانو کومارین ها، مانند دیگر گیاهان خانواده چتریان، در افراد معدودی حساسیت‌هایی نسبت به نور ایجاد کند.

ابن‌سینا در کتاب قانون درباره شوید چنین آورده است:

شیث (شبت – شوید) دارای طبیعت گرم و خشک است. درد را تسکین دهد، باد را می‌پراکند، روغنش نیز همین تأثیرها را دارد و بسیار نرم کننده است. ورم‌ها را می‌رساند. خاکسترش در علاج زخم‌های سست و شل نافع است. روغنش درد مفاصل و شبیه آن را آرام کند. شبت و به‌ویژه روغنش خواب آور است. همیشه بخورند، دید را ضعیف می‌کند. شبت و تخم شبت شیر را به راه اندازد و به‌خصوص در کسی که شیر بسیار دارد، بسیار مؤثرتر است و شیر را زیادتر می‌کند. سکسکه‌ای که ناشی از بالا آمدن طعام و پر شدن معده باشد، علاجش با شبت است. آب پزش منی را قطع کند. تخم شبت بواسیر برآمده را قطع کند. بررسی خواصی که ابن‌سینا در مورد شوید بیان داشته، با آنچه در منابع امروزی مورد تأیید قرار گرفته است، مشابهت دارد.

در مخزن الادویه راجع به شوید چنین آمده است:

شبت گیاهی است معروف قایم بر یک ساق و شاخ‌های آن بسیار باریک شبیه به رازیانه و برگ‌های آن ریزه و گل آن چتری و تخم آن ریزه‌تر از رازیانه و اندک پهن. قوت آن تا دو سال باقی می‌ماند و از ادویه با ارزش و بهترین آن تازه خوشبوی شکفته آن است.

خواص آن از جمله هضم کننده، مسکن، ادرار آور قاعده آور و برای ضعف معدہ، جگر و طحال و سنگ کلیه و مثانه و قولنج نافع و آشامیدن آن با عسل جهت رفع سموم و اخراج اخلاط غلیظه از معده و قطع غثیان (استفراغ) مفید است.
زیاده مصرف کردن آن باعث ضعف مغز و چشم و معده و کلیه و کاهش منی و مصرف زیاده از حد باعث قطع منی می‌شود. مصلح آن آبلیمو، سکنجبین، آب غوره و ترشی‌هاست.

دیگرخواص بی نظیر سبزی شوید:

مهمترین خواص سبزی شوید شامل ضد باکتری، ضدعفونی‌کننده، ضد اسپاسم، ضد سرطان، ضد نفخ، هضم کننده غذا، ادرارآوری، کاهش دهنده قند خون، کاهش دهنده پرفشاری خون، قارچ کش، شیرافزا، مسهل، شل کننده عضلات، خواب آور، محرک تنفسی، مسکن، گشادکننده رگ‌ها، مقوی معده و محرک است.

 ترکیبات مهم:

برگ و میوه شوید دارای رایحه (اسانس) است. میزان اسانس موجود در میوه‌ها بیشتر از برگ‌هاست و به ۴ درصد می‌رسد. اسانس دانه و برگ شوید را می‌توان با تقطیر یا بخار آب به دست آورد. اسانس شوید به‌صورت مایعی به رنگ زرد روشن و سبک‌تر از آب است که در حلال‌های آلی به خوبی حل می‌شود. مهم‌ترین ماده موجود در اسانس شوید، ترکیبی به نام کارون است که میزان آن به ۶۰ درصد می‌رسد. ترکیبات دیگر شامل لیمونن است گرد و فلاندرن است.

ترکیبات مهم معدنی شوید عبارت‌اند از: فسفر، کلسیم، سدیم، پتاسیم، منیزیم، روی، آهن، کادمیوم و سرب که در شوید کاملاً رشد کرده وجود دارند. از ترکیبات مهم دیگر می‌توان به ویتامین C، کاروتنوئیدها، کلروفیل، پلی فنل ها، نیترات، نیتریت و اگزالات اشاره کرد. دانه شوید همچنین حاوی امبلیفرون و میریستی سین است.

نکات قابل توجه:

١-  خاصیت آنتی اکسیدانی گل شوید به خاطر داشتن فلاونوئیدها، بیشتر از برگ و دانه آن است.

۲-  اثر کاهش چربی خون سیر و شوید با یکدیگر مقایسه و مشخص شده است که سیر اثر مطلوبی داشته، ولی شوید اثر چندانی در این مورد ندارد.

۳ – اسانس شوید را نباید به‌طور مستقیم به مصرف خوراکی و موضعی رساند و باید به‌صورت فرمولاسیون‌های مختلف و به شکل رقیق شده مصرف نمود.

۴-  شوید اکثراً به‌صورت تازه در مواد غذایی مصرف می‌شود؛ چون با خشک شدن، اسانس آن به سرعت کاهش می‌یابد. در برگ شوید فریز شده اسانس کمتر از نوع خشک کاهش می‌یابد. معمولاً به برگ شوید Dill weed می‌گویند تا با دانه آن اشتباه نشود.

۵ – برای تهیه دانه شوید، وقتی کاملاً رسیدند، شاخه‌ها را باید چید و وارونه آویزان کرد تا پس از حدود یک هفته خشک شوند. در این صورت دانه‌ها به سادگی و با تکان دادن سرشاخه‌ها جدا می‌شوند که می‌توان آن‌ها را از روی پارچه یا کاغذی که زیر آن‌ها قرار گرفته است، جمع‌آوری نمود. دانه‌ها باید در ظرفی کاملاً در بسته و بدون هوا نگهداری شوند.

۶- با توجه به اینکه با فریز کردن شوید و نگهداری آن تغییراتی در میزان نیتریت، نیترات و اگزالات موجود در آن به وجود می‌آید، توصیه می‌شود مدت زمان نگهداری در فریزر زیاد نباشد. مصرف مداوم و بیش‌ازحد مواد مذکور برای سلامتی خطرناک است.

۷ – برای کشت موفق شوید، احتیاج به آب و هوای گرم و تابستان داغ با آفتاب زیاد است. حتی سایه‌های جزئی و موقت می‌تواند در کاهش کمیت و کیفیت مواد و خواص آن تأثیر گذار باشد.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

خواص بی نظیر سبزی شوید

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی

خواص بی نظیر سبزی شوید