خواص شگفت انگیزسبوس برنج

خواص شگفت انگیز سبوس برنج
نام فارسی: برنج
نام علمی: Oryza sativa
نام عربی: اُرُز (Uroz)
نام عمومی: Rice
نام انگلیسی: Rice
نام فرانسوی: Riz
نام آلمانی: Reiss
نام مترادف: Oryza glutinosa
نام خانواده: گندم (Gramineae)

• 

• 

• 

گیاه‌شناسی وخواص شگفت انگیزسبوس برنج:

برنج گیاهی است علفی، یک‌ساله به ارتفاع تا ۱/۸ متر با یک ساقه اصلی و چند ساقه فرعی (چهارتا پنج ساقه) که این ساقه‌ها راست، گرد، توخالی و گره‌دار هستند (فقط در قسمت گره‌ها توپر است). برگ‌ها باریک، ترکه ای به طول تا یک متر و عرض تا ۲/۵ سانتی‌متر می‌باشند که به‌صورت متناوب و در دو طرف ساقه می‌رویند. این برگ‌ها در محل اتصال به ساقه به‌صورت غلافی آن را می‌پوشانند. گل‌های گیاه به‌صورت گل‌آذین خوشه‌ای به طول تا ۵۰ سانتی متر در بالای ساقه قرار می‌گیرند و درنهایت به سنبله های حاوی دانه‌های خوراکی برنج تبدیل می‌شوند که برحسب واریته برنج، تا ۱۲ میلی‌متر طول و تا ۳ میلی‌متر قطر خواهند داشت.

دانه‌های برنج برعکس دانه گندم، جو و ذرت به شکل فشرده روی محور سنبله قرار ندارند و به‌صورت پراکنده می‌باشند. دانه‌های برنج در انواع مختلف دارای غلافی به رنگ‌های مختلف هستند که اصطلاحاً به آن شلتوک می‌گویند. این غلاف پس از برداشت برنج و به‌منظور خوراکی باید از آن جدا شود. غلاف‌های جدا شده به نام سبوس برنج با نام تجاری تیکی تیکی مشهور است.

برنج پس از گندم مهم‌ترین غذای اصلی بیشتر مردم دنیاست و به‌خصوص در شرق، جنوب و جنوب شرقی آسیا، خاورمیانه، آمریکای لاتین و غرب هندوستان مصرف بالایی دارد. کشت برنج در ایران در مناطق شمالی (گیلان، مازندران و گلستان)، استان خوزستان و استان فارس متداول است و استان مازندران بالاترین تولید برنج را دارد.

تاریخچه و خواص شگفت انگیزسبوس برنج:

شواهد تاریخی نشان می‌دهد که کشت برنج از حداقل چهار هزار سال قبل از میلاد در کشورهای چین و هند معمول بوده است. عمده تولید برنج جهان مربوط به کشورهای آسیایی و خاور دور و دراین‌ بین بیشترین تولید مربوط به هند و چین است. مهم‌ترین تولیدکنندگان برنج در دنیا کشورهای چین، هند، تایلند، ژاپن، برمه، ویتنام، لائوس، اندونزی، فیلیپین، پاکستان، استرالیا، مکزیک، کوبا، برزیل، مصر، ایتالیا و آمریکا هستند.

کشت برنج در ایران مربوط به قرن‌ها پیش از میلاد است. مهم‌ترین مناطق کشت قدیمی در ایران مناطق شمالی و استان خوزستان است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد کشت برنج در ایران در زمان هخامنشیان معمول بوده است.

دارو شناختی و خواص شگفت انگیزسبوس برنج:

بررسی ترکیبات موجود در برنج نشان می‌دهد که حاوی املاح، ویتامین‌ها و کربوهیدرات‌های مختلف و به‌طورکلی محصولی مغذی است. و اما اثراتی را که برای برنج قائل‌اند، شامل: کاهش فشارخون، کاهش تحریکات روده و معده، درمان اسهال، چاق‌کننده (مصرف زیاد آن)، تا حدی افزایش‌دهنده قوای جنسی و ضد تهوع و دل بهم خوردگی است.

ترکیبات مهم:

هر ۱۰۰ گرم برنج خام حاوی مواد زیر است:
کربوهیدرات‌ها (ازجمله نشاسته)، پروتئین، آب، قندها، فیبر (الیاف)، چربی، ویتامینB1، ویتامینB2، ویتامینB3، ویتامینB5، ویتامینB6، ویتامین B9، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیوم، منگنز، روی، آهن.

انواع برنج:

برنج واریته های زیادی در جهان دارد که ازنظر طول، قطر، رنگ، عطر وطعم باهم متفاوت‌اند. بهترین برنج از واریته های مختلف جهان مربوط به برنج‌های معطر هندی (بعضی مناطق هند) و ایرانی است. در ایران نیز واریته های مختلفی از برنج وجود دارد که ازنظر عطر وطعم و همچنین قیمت باهم متفاوت‌اند، برنج‌های ایرانی ازنظر اندازه کوچک، سفیدرنگ، معطر و خوش پخت هستند و کمتر باعث لزجی در پخت می‌شوند.

تولید و مصرف برنج در جهان:

ده کشور اول تولیدکننده برنج در جهان با میزان تولید آن‌ها به شرح زیر می‌باشند (آمار سال ۲۰۰۷ میلادی):
چین: ۱۸۷ میلیون تن
هند: ۱۴۴ میلیون تن
اندونزی: ۵۷ میلیون تن
بنگلادش: ۴۳ میلیون تن
ویتنام: ۳۵ میلیون تن
تایلند: ۳۲ میلیون تن
میانمار: ۳۱ میلیون تن
فیلیپین: ۱۶ میلیون تن
برزیل: ۱۱ میلیون تن
ژاپن: ۱۰ میلیون تن

مهم‌ترین کشورهای مصرف‌کننده برنج شامل کشورهای زیر می‌باشند (آمار سال ۲۰۰۴ میلادی):

چین: ۱۳۵ میلیون تن
هند: ۸۲/۵ میلیون تن
اندونزی: ۳۶/۸۵ میلیون تن
بنگلادش: ۲۶/۴ میلیون تن
ویتنام: ۲۴ میلیون تن
تایلند: ۱۰ میلیون تن
میانمار: ۱۰ میلیون تن
فیلیپین:۹/۷ میلیون تن
ژاپن:۸/۷ میلیون تن
مکزیکو: ۷/۳ میلیون تن
پاکستان: ۶ میلیون تن
کره جنوبی: ۵ میلیون تن
آمریکا: ۳/۹ میلیون تن
مصر: ۳/۹ میلیون تن

ابن‌سینا در کتاب قانون راجع به برنج چنین گفته است:

اُرُز یا برنج، دانه‌ای مشهور است که طبیعت آن گرم و خشک است؛ لیکن برخی گویند از گندم گرم‌تر است. برنج غذای خوبی است. اگر برنج را با شیر و روغن بادام بپزند، نیروی غذایی آن بیشتر و بهتر گردد. برنج آب پز تا حدی قبض‌کننده است. شیر برنج آب پشت را زیاد کند (افزایش‌دهنده قوای جنسی) و قبوضیت ندارد. اگر برنج را در آب سبوس بخیسانند، این قبوضیت را به‌کلی از دست می‌دهد.

در مخزن الادویه راجع به برنج چنین آمده است:

اُرُز را به فارسی برنج می‌نامند. بهترین برنج‌ها مربوط به هند و پس‌ ازآن برنج سهند و ایران است؛ به‌خصوص جمال بارز کرمان و از آن بهتر در مراغه. در طبیعت برنج اختلاف‌ نظر بسیار است. بعضی آن را گرم، بعضی معتدل و عده‌ای سرد دانسته و بعضی طبیعت آن را مرکب از همه طبایع می‌دانند. این اختلاف‌ نظر بیشتر مربوط به آن است که اگر برنج را آبکش کنیم، برنج آن سرد و آب آن گرم خواهد بود و درصورتی‌که آبکش نشده و آب آن گرفته نشود (که به‌اصطلاح آب پز گویند)، دارای طبیعت گرم است؛ ولیکن باید قبل از طبخ زمانی آن را با آب بخیسانند و خوب مالیده به چند آب شسته و طبخ نمایند.

از خواص سبوس برنج می توان به مولد خلط صالح و خواب‌های نیکو و برطرف‌کننده تشنگی و مسکن اسهال و مولد منی و تسکین‌دهنده زخم‌های امعا اشاره کرد. برای امراض کلیه و مثانه نافع و اصلاح‌کننده حال بدن و نیکو کننده رنگ رخسار و خوردن آن با شیر و شکر دارای خاصیت مغذی بیشتر و با دوغ تازه و سماق تسکین‌دهنده حرارت و تشنگی و استفراغ و اسهال است.

اگر آب غلیظ لزج آن را نریزند، مصرف آن جایز نیست؛ در غیر این صورت در افراد گرم‌مزاج باعث گرمی بیشتر و در افراد سرد مزاج باعث سردی زیاد است. این نکته اصولاً مربوط به برنج غیر ایرانی و هندی است که بدان اشاره‌ شده است.

از دیگر خواص شگفت انگیزسبوس برنج:

ضد درد، ضد سم، ضد التهاب، ضد تب، افزایش‌دهنده قوای جنسی، قابض، ضد نفخ، ملین، هضم‌کننده غذا، ادرارآور، ضد سرفه (تسکین‌ دهنده سرفه)، مسکن، مقوی معده و کاهش‌دهنده عرق (بدن).

نکات قابل‌توجه:

۱- هر ۱۰۰ گرم برنج خام می‌تواند ۳۶۵ کیلوکالری انرژی تولید کند.

 ۲- برنج دومین خوراک انسان بعد از گندم و سومین خوراک انسان و دام بعد از ذرت در دنیاست.

۳- اصطلاح برنج خودرو (وحشی) مربوط به‌گونه‌ای از گیاه علفی به نام Zizania و یا بعضی واریته های خودروی جنس Oryza است.

۴- برای تهیه برنج سفید ابتدا باید سبوس آن جدا شود. زیر لایه سبوس پوسته‌ای وجود دارد که اکثراً قهوه‌ای‌رنگ است (ممکن است در واریته های مختلف به رنگ‌های دیگر نیز باشد). برای از بین بردن این پوسته برنج را با مواد مختلف ازجمله پودر تالک و نشاسته یا گلوکز مخلوط می‌کنند تا با گردش و اصطکاک آن‌ها برنج سفید شود. به این کار اصطلاحاً پولیش دادن یا براق کردن برنج می‌گویند.

۵- در مخزن الادویه به‌ روشنی اشاره شده که برنج هندی و ایرانی بهترین است و برنج‌های اکثر نقاط دنیا در موقع پختن لزج و دارای کیفیت پایین‌تر است. در مورد این برنج‌ها چنین نوشته‌ شده که اگر برنج‌های لزج را چون چند مرتبه جوش ندهند و آب غلیظ لزج آن را نریزند استعمال آن جایز نیست.

۶- برنج هندی نیز مانند برنج‌های ایرانی دارای یک کیفیت نیست و مسلماً در هندوستان که سرزمین بزرگی است، ده‌ها نوع برنج با کیفیت‌های متفاوت وجود دارد که بعضی از آن‌ها از انواع غیر هندی درجه پایین‌تری دارد.

۷- بیشتر خواصی که امروز از برنج در منابع جدید علمی گزارش‌ شده، در قانون ابن‌سینا و مخزن الادویه شرح داده‌ شده است.

۸- از سال ۱۹۶۱ تا ۲۰۰۲ میلادی مصرف برنج جهان ۴۰ درصد افزایش‌ یافته است.

۹- برنج‌های غیر ایرانی معمولاً غیر معطر، بی‌مزه، در بعضی انواع رنگی و در بعضی واریته ها بلندترند؛ ولی ممکن است خوش‌پخت و ازنظر ظاهری مطلوب باشند.

۱۰- در تحقیقاتی که بر روی چند نوع برنج نو و کهنه شمال ایران به‌عمل‌آمده، نتایج زیر حاصل‌ شده است:

– مواد معطر برنج ایرانی با نمونه‌های خارجی قابل‌ مقایسه نیست و برنج ایرانی عطر خاصی دارد.

– مواد معطر برنج ایرانی در نمونه‌های تازه و کهنه (پس از شش ماه) متفاوت بوده و اصولاً با گذشت زمان تغییر می‌کند. این تغییرات مثبت بوده و باعث خوشبو و خوشمزه شدن برنج می‌شود.

– برنج تازه حاوی موادی است که عوارض بسیار جزئی دارد. این مواد پس از مدتی (چندین هفته و به‌ مرورزمان) کاهش می‌یابند؛ بنابراین تجربه قدیمی مردم ایران که برنج را مدتی پس از برداشت مصرف می‌کردند و به‌اصطلاح می‌گذاشتند کمی کهنه شود، صحیح بوده و ممکن است به این مسئله ارتباط داشته باشد.

– مهم‌ترین مواد معطر برنج ایرانی شامل ترکیباتی ازجمله: مشتقات فتالات، هیدروکربورهای آلکانی و آلکنی، اسیدهای چرب با زنجیر بلند و سیرنشده، ترکیبات سولفوره، مشتقات بنزنی، استرها و ترپنوئیدهایی ازجمله منتان، لیمونن، سینئول و هومولن می‌باشند.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

خواص شگفت انگیزسبوس برنج

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی

خواص شگفت انگیزسبوس برنج