خواص گیاه مریم گلی چیست؟

نام علمی: Salvia officinalis
نام‌های عمومی: True sage, Garden sage
نام انگلیسی: Sage
نام عربی: مریمیه
نام فرانسوی: Sauge
نام آلمانی: Salbei
نام‌های مترادف: Salvia grandiflora, Salvia argentea
نام خانواده: Labiatae (نعنا)

• 

• 

• 

گیاه‌شناسی و خواص گیاه مریم گلی چیست؟

مریم‌ گلی گیاهی علفی، با ارتفاع تا ۶۰ سانتی‌متر، دارای برگ‌هایی متقابل به رنگ سبز روشن است. دو نوع برگ در طول ساقه وجود دارد: برگ‌های فوقانی گیاه که کوچک، نوک‌ تیز و بدون دمبرگ هستند و برگ‌های قاعده ساقه که بزرگ‌تر، بیضوی، دندانه‌ دار و نوک‌ تیز با دمبرگ دراز می‌باشند. گل‌های این گیاه اکثراً به رنگ آبی مایل به بنفش و گاهی سفید رنگ به‌صورت سه یا چهارتایی در قسمت‌های فوقانی ساقه، با فاصله قرار دارند. قسمت مورد استفاده گیاه، عمدتاً برگ‌های آن است؛ ولی گاهی سرشاخه‌های گل‌دار، در نمونه‌های بازار دارویی، در میان‌برگ‌ها دیده می‌شود. برگ‌ها را می‌توان در فصل بهار یا تابستان جمع‌آوری کرد. مریم‌ گلی در بعضی نقاط ایران کشت می‌شود.

تاریخچه و خواص گیاه مریم گلی چیست؟

مریم‌ گلی یکی از معدود گیاهانی است که تاریخچه بسیار گسترده‌ای دارد. از زمان امپراتوری روم، به‌عنوان نوشدارو عملاً برای درمان هر دردی مصرف می‌شد و در دوران قرون‌ وسطی آن را دارای قدرت جادویی می‌دانستند. امروزه مریم‌ گلی همچنان در طب سنتی کاربرد دارد. دم‌ نوش رقیق آن گاهی به شکل چای مصرف می‌شود. از خواص مریم گلی به‌عنوان قابض برای درمان اسهال و به‌صورت دهان‌ شویه یا چای برای زخم‌های دهان یا گلو استفاده می شود. دلشوره و سردرد را نیز با آن مداوا می‌کنند (برای سردرد، از عصاره یا دود آن استفاده می‌شود). کلمه بتونی که نام لاتین مریم‌ گلی است، ممکن است از کلمه bew به معنی سر و ton به معنی خوب گرفته‌ شده باشد.

منشأ جغرافیایی:

این گیاه، بومی نواحی مدیترانه است. همچنین در بسیاری از کشورهای اروپایی کشت و از آلبانی و یوگسلاوی سابق صادر می‌شود.

دارو شناختی و مهمترین خواص گیاه مریم گلی چیست؟

مریم‌ گلی به‌صورت چای، برای مشکلات هضم ازجمله نفخ، ورم غشای روده و اسهال، مفید است. همچنین به‌صورت قرقره در درمان ورم گلو و دهان تأثیر خوبی دارد. از دیگر خواص مریم گلی می توان به‌ ضد عرق بودن آن (ضد کمبود آب) در تعریق شبانه بیماران مسلول یا در تعریق‌های عصبی، اشاره کرد. عصاره مریم‌ گلی آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی است.

مطالعات اخیر نشان داده که این اثرات، به خاطر اجسامی ازجمله اسید لابیاتیک و اسید کارنوزیک موجود در آن است. همچنین ترکیب سالوین آن‌که یک اسید فنلی است، به همراه مشتق منومتیل اتر آن، دارای خاصیت ضد میکروبی قوی، به‌ ویژه روی استافیلوکوک اورئوس است. مریم‌ گلی در طب عوام، برای توقف ترشح شیر، کاهش پرفشاری خون و به‌عنوان قاعده آور مصرف می‌شود.

عوارض جانبی:

با مصرف مقدار زیاد یا به مدت طولانی، به‌ویژه به علت داشتن جسم توجون ممکن است باعث تاکیکاردی (مشکلات ریتمیک قلب)، گرگرفتگی، خشکی دهان، تشنج و سرگیجه شود.

طریقه و میزان مصرف:

تهیه چای: به‌ منظور تهیه محلول قرقره یا مصرف خوراکی جهت درمان تعریق شبانه، روی ۳ گرم برگ خرد شده گیاه، یک استکان آب جوش ریخته و پس از ۱۵-۱۰ دقیقه صاف نموده به‌صورت قرقره یا محلول خوراکی مصرف کنید. برای مشکلات روده‌ای- معده‌ای روی ۱/۵-۳ گرم برگ خرد شده گیاه، حدود یک لیوان آب جوش ریخته و پس از ۱۰-۵ دقیقه آن را صاف‌ کرده و میل کنید. برگ‌های گیاه، به‌صورت تی‌بگ‌های ۱/۵-۱ گرمی تهیه‌ شده‌اند که به‌صورت چای مصرف می‌شوند. همچنین محصولاتی از این گیاه به‌صورت قطره، عصاره، دراژه و کپسول توسط کارخانه‌های داروسازی تهیه‌ شده که مقادیر مصرف آن‌ها روی بسته‌ بندی ذکرشده است.

دیگر خواص گیاه مریم گلی چیست؟

از مهمترین خواص مریم گلی ضد آلزایمر، ضد آرتریت، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد تعریق، ضد نفخ، ضد قارچ، ضد التهاب، ضد اکسیدان، ضدعفونی‌کننده، ضد اسپاسم، ضد ویروس، کاهش‌ دهنده میل جنسی، کاهش‌ دهنده قند خون، کاهش‌ دهنده پرفشاری خون، تشنج‌ آور، معرق، ادرارآور، قاعده آور، دارای خاصیت استروژنی، خلط‌ آور، محرک سیستم ایمنی، مسهل، التهاب آور، آرام‌ بخش، مقوی معده، ضد کرم و متوقف کننده ترشح شیر است.

ترکیبات مهم:

قسمت هوایی و به‌خصوص برگ‌های گیاه، حاوی ۱-۲/۸ درصد اسانس معطر است که قسمت اعظم آن را آلفاتوجن و بتاتوجن (۶۰-۳۵ درصد) تشکیل می‌دهند. ترکیبات دیگر اسانس، شامل سینئول و سس کوئی ترپن هایی ازجمله اسید رزمارینیک می‌باشد. ترکیبات تلخ گیاه، شامل دی ترپنوئیدهای کارنوزول، راسمانول و مانول هستند. از ترکیبات دیگر می‌توان به فلاونوئیدها و تانن ازجمله سالویاتانن اشاره کرد.

نکات قابل‌توجه:

١- مریم‌ گلی در ایران به‌طور طبیعی رویش نداشته و در سال‌های اخیر، با وارد کردن بذر، اقدام به کشت محدود آن در بعضی نقاط شده است.

۲- با توجه به اینکه درگذشته، از مریم‌ گلی در طب سنتی ایران استفاده می‌شده و این گیاه، جزء گیاهان دارویی مورد مصرف در ایران بوده است، بنابراین گذشتگان باید از گونه‌های مشابه مریم‌ گلی حقیقی استفاده می‌کرده‌اند که اثرات مشابه داشته است. قابل توضیح است که جنس سالویا در ایران، دارای ۵۸ گونه است که شامل گیاهان علفی یک‌ ساله یا چند ساله بوده و در نقاط مختلف ایران، پراکنده هستند.

۳- در نقاط مختلف ایران به‌ احتمال‌ زیاد، از یک یا چند گونه مشابه مریم‌ گلی استفاده می‌شود که خواص مشابهی دارند.

۴- در خارج از ایران نیز از گونه‌های مختلف مریم‌ گلی، به‌طور مشابه استفاده می‌شود که از میان آن‌ها دو گونه سالویا افی سینالیس و سالویا لاواندو لافولیا بیشتر از همه استفاده می‌شود.

۵- گونه اول، به نام دالماتیان سیج معروف است. معمولاً گونه‌های مذکور برای استفاده دارویی کشت می‌شوند.

۶- طبیعت مریم‌ گلی سوزاننده، تلخ، سرد و خشک است.

۷- در طب چین از ریشه مریم‌ گلی به‌ اصطلاح برای حرکت خون، دردهای قاعدگی و مشکلات قلبی، همچنین به‌عنوان آرام‌ بخش و کاهش حرارت بدن استفاده می‌کنند. برای این منظور ریشه را پودر کرده روی ۵ تا ۱۰ گرم آن‌ یک لیوان آب جوش اضافه کنید و بگذارید ۲۰ دقیقه به حال خود بماند (بهتر است در ظرف بسته باشد). سپس آن را صاف‌ کرده و میل کنید.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی