مهمترین خواص دارویی بادمجان

مهمترین خواص دارویی بادمجان
نام فارسی: بادمجان (بادنجان)
نام علمی: Solanum melongena
نام‌های عمومی: Eggplant, Aubergine, Melongen, Brinjal
نام انگلیسی: Eggplant
نام عربی: بادنجان (Baadenjan)
نام فرانسوی: Melongene
نام آلمانی: Eierpflana
نام‌های مترادف: Sale num trongum, Solanum ovigerum
نام خانواده: Solanaceae (سیب‌زمینی)

• 

• 

• 

گیاه‌شناسی و مهمترین خواص دارویی بادمجان:

بادمجان گیاهی است علفی و بوته‌ای که ارتفاع آن تا ۱۵۰ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌های گیاه بزرگ، تقریباً بیضی نوک‌تیز با لبه‌های موج‌دار به طول تا ۲۰ و عرض تا ۱۰ سانتی‌متر است. گیاه از تارهای ریزی پوشیده شده و نوع خودروی آن جثه بزرگ‌تری دارد که ارتفاع آن گاهی به ۲۲۵ سانتی‌متر و برگ‌ها به طول تا ۳۰ و عرض تا ۱۵ سانتی‌متر می‌رسد. گل‌ها سفید یا بنفش روشن، به‌صورت منفرد (در گیاهان کاشته شده) و مجتمع (در گیاهان خودرو) می‌باشند. گیاهان کشت‌ شده، یک‌ساله و گیاهان خودرو ممکن است چندساله باشند.

میوه‌ها تخم‌مرغی و یا کشیده هستند که در نوع خودرو کمتر از ۳ سانتی‌متر قطر دارند و در انواع کشت‌ شده بزرگ‌ترند. پوست میوه سفید، بنفش یا سیاه و سطح پوست براق است. در داخل میوه تعداد زیادی دانه وجود دارد؛ که به علت وجود آلکالوئیدهای نیکوتینی دارای مزه تند و تلخ می‌باشند. بادمجان بومی هندوستان است. همچنین در کشورهای بنگلادش، نپال، پاکستان و سری‌لانکا از قدیم وجود داشته و در نقاط مختلف ایران نیز کشت می‌گردد.

تاریخچه و مهمترین خواص دارویی بادمجان:

همان‌طور که گفته شد، بادمجان بومی هندوستان است. این گیاه در قبل از تاریخ در قسمت‌های جنوبی و شرقی آسیا کشت می‌شده؛ اما تقریباً پیش از سال ۱۵۰۰ میلادی به غرب دنیا راه‌ یافته است. اولین نوشته راجع به بادمجان سال ۵۴۴ میلادی در چین کشف‌ شده است. تعداد زیادی نام‌های عربی و آفریقایی و چند اسم رومی و یونانی نشان می‌دهد که این گیاه در قرون‌ وسطی توسط اعراب در نواحی مدیترانه توسعه داده‌ شده است. نام علمی امروز این گیاه در قرن ۱۶ میلادی از یکی از نام‌های عربی آن گرفته شده است. نام «گیاه تخم‌مرغی» که در آمریکا، استرالیا، نیوزلند و کانادا برای بادمجان به کار می‌رود، مربوط به قرن هجدهم است که واریته هایی از بادمجان به رنگ زرد یا سفید کشت می‌شد و شبیه تخم‌مرغ بود.

نام‌های انگلیسی و فرانسوی این گیاه از نام‌های عربی البادنجان و فارسی بادنجان مشتق شده است. در هندوستان، آفریقای جنوبی و مالزی‌های انگلیسی‌تبار بادنجان به نام برینجال معروف است که از کلمات فارسی و سانسکریت مشتق شده است. با توجه به اینکه گیاه بادمجان از خانواده سیب‌زمینی است تا مدت‌ها باور بر این بودند که مانند بعضی از گیاهان این خانواده به‌شدت سمی است.

دارو شناختی و مهمترین خواص دارویی بادمجان:

این تحقیق در برزیل نشان داده که بادمجان دارای خاصیت کاهش کلسترول خون است و تحقیق دیگری در همین کشور نشان داده است که تأثیر چندانی در این مورد ندارد. البته چون واریته های مختلفی از بادمجان در جهان وجود دارد، باید تحقیقات بیشتری در این مورد صورت گیرد.

یکی دیگر ازخواص دارویی بادمجان، خنثی کردن رادیکال‌های آزاد است که می‌تواند در جلوگیری از سرطان مفید باشد. بادمجان منبع خوبی از پتاسیم و اسیدفولیک بوده و از این نظر ارزشمند است. بادمجان بیشتر از گیاهان خوراکی دیگر دارای آلکالوئید نیکوتین است و میزان آن حدود ۰/۱ میلی‌گرم در هر صد گرم بادمجان خام است. البته این مقدار در مقایسه با سیگار بسیار ناچیز است؛ به‌طوری‌که هر ۹ کیلوگرم بادمجان به‌طور متوسط نیکوتینی معادل یک عدد سیگار دارد.

واریته‌های کشت‌ شده:

در حال حاضر واریته‌های مختلفی از بادمجان در جهان کشت می‌شود که ازنظر شکل، رنگ و اندازه کاملاً متفاوت‌اند و بیشترین آن‌ها به رنگ‌های سفید، سبز، بنفش و سیاه هستند. واریته هایی که اکنون در آمریکای شمالی و اروپا کشت می‌شوند تا ۲۵ سانتی‌متر طول و تا ۲۹ سانتی‌متر قطر دارند. بعضی از واریته ها تقریباً کروی می‌باشند. واریته‌های موجود در هندوستان و نقاط دیگر آسیا نیز بسیار متنوع‌اند و گاهی وزن آن‌ها به یک کیلوگرم می‌رسد. رنگ واریته های آسیایی سفید، زرد، سبز، قرمز مایل به بنفش، بنفش تیره و سیاه است. حتی واریته‌هایی وجود دارد که قسمتی از آن‌ها سفید و قسمت دیگر بنفش یا سیاه است. همچنین بادمجان‌هایی با پوست راه‌راه سبز و بنفش در نقاطی از آسیا به دست می‌آید.

استفاده خوراکی:

میوه خام بادمجان دارای مزه تقریباً تلخ است؛ ولی ضمن پختن تلخی آن کم شده و بو و مزه تازه‌ای در آن ایجاد می‌شود. همچنین درصورتی‌که بادمجان به‌صورت ورقه‌ای بریده‌ شده و برای مدتی به آن نمک‌ زده و سپس شسته شود، تلخی آن کم و نرم می‌شود. بعضی از واریته‌هایی که در سال‌های اخیر کشت می‌شوند، احتیاج به چنین کاری ندارند و چندان تلخ نیستند. بادمجان دارای حالتی است که در زمان سرخ شدن مقدار زیادی روغن و انواع سس‌ها را به خود جذب می‌کند. برای کاهش جذب همان عمل نمک زدن می‌تواند مؤثر باشد. دانه‌های زیاد موجود در بادمجان نرم بوده و خوراکی هستند. پوست نازک بادمجان نیز خوراکی است و اصولاً احتیاج به جدا کردن ندارد.

از بادمجان در اکثر نقاط دنیا و به‌خصوص در نواحی آسیا، ازجمله ایران، غذاهای متنوعی تهیه می‌شود. بهترین غذاهای ایرانی که در آن‌ها بادمجان استفاده می‌شود، کشک‌ بادمجان، میرزاقاسمی و خورش بادمجان است. همچنین یکی از ترشیجات پرمصرف در ایران‌، ترشی بادمجان است. شاید بتوان گفت متنوع‌ترین غذاها را از بادمجان در هندوستان تهیه می‌کنند؛ به همین دلیل در بعضی نقاط هند به بادمجان «پادشاه سبزی‌ها» می‌گویند. بادمجان مدت کوتاهی پس از پوست گرفتن در معرض هوا به علت اکسید شدن مواد آن تغییر رنگ داده و قهوه‌ای‌رنگ می‌شود.

حساسیت‌زایی بادمجان:

حساسیت‌های پوستی، دهانی و یا خوراکی نسبت به بادمجان به‌طور مکرر در جهان ثبت‌ شده است. گزارشی در سال ۲۰۰۸ میلادی نشان داده است که در هندوستان نزدیک به ۱۰ درصد افراد به بادمجان حساسیت دارند که ۱/۴ درصد از آن‌ها این حساسیت را پس از دو ساعت نشان داده‌اند.

حساسیت نسبت به برگ گیاه یا گرده‌های گل نیز به‌صورت موضعی (پوستی) و یا اشکال دیگر گزارش‌ شده است. تحقیقات نشان داده که بیشتر این حساسیت‌ها به علت وجود هیستامین و بعضی مربوط به‌نوعی پروتئین است. باوجودی که پختن بادمجان خاصیت حساسیت‌زایی آن را کاهش می‌دهد، ولی گاهی پروتئین حساسیت‌زای آن در اثر پختن از بین نمی‌رود.

ابن‌سینا در کتاب قانون درباره بادمجان چنین گفته است:

بادمجان که به عربی بادنجان نامیده می‌شود، نیاز به معرفی ندارد. تازه‌اش سالم‌تر و کهنه‌اش بد است. به عقیده ابن ماسویه سرد مزاج است؛ لیکن در حقیقت چون تلخی و تندی دارد گرم و خشک نیز است. پوست را سیاه و بدرنگ می‌کند و رنگ را زرد می‌گرداند. بادمجان کوچک همه پوست است و لکه‌های سیاه صورت را سبب می‌شود. پدید آورنده ورم‌های سرطانی و سخت و جذام است. انسدادها، سردرد و جوش‌های دهان به وجود آورد. گرفتگی‌هایی برای کبد و طحال پدید آرد؛ اما اگر آن را با سرکه بپزند، گرفتگی کبد را بگشاید. بادمجان به روانی و قبضی شکم کاری ندارد؛ اما اگر در روغن بپزند، روان کننده و اگر با سرکه بپزند، قابض است. باعث بواسیر است؛ ولیکن اگر دنباله‌های آن را در سایه‌ خشک کنند، برای رفع بواسیر خوب است.

در کتاب مخزن الادویه راجع به بادمجان چنین آمده است:

بادمجان بری و بستانی (خودرو و کاشتنی) است و توضیحات، مربوط به میوه کاشتنی آن است. بهترین آن تازه، کم تخم باپوست بنفش براق مدور و اندکی طولانی و سفید است. در موقع مصرف باید پوست آن را جدا نمایند و یا آن را چهار قسمت نموده، خار زده و در اندرون و برون آن نمک بمالند و یا ورق نمایند و به آن نمک بمالند و روی‌هم بچینند و بگذارند دو سه ساعت در آب سرد بماند تا آب‌سیاه و تیز طعم گردد. سپس آن آب را بریزند و همچنان آب دیگر به آن ریزند و این کار ادامه یابد تا آب‌سیاه و تیزی آن کم گردد. بادمجان در موقع طبخ باید خوب بپزد و یا در روغن بریان گردد. بادمجانی را که مدتی بر گیاه مانده و یا سخت گشته باشد، نباید خورد. طبیعت آن گرم و خشک است و بستگی به مصرف‌ کننده دارد. مقوی معده، با روغن ملین، با سرکه قابض و ادرارآور و خوشبوکننده عرق است.

باعث درد پهلو و عانه و بواسیر است. زیاده مصرف آن باعث فساد رنگ رخسار و تولید بثورات جلدی و قولنج می‌شود. برطرف‌ کننده آثار مضر آن، طبخ نمودن با گوشت‌ها و روغن است. اگر دنباله آن را در سایه‌خشک نمایند و نرم ساییده و بر بواسیر و سایر امراض مقعد بعد از چرب کردن با روغن بادام تلخ بپاشند، مفید است.

مهمترین خواص دارویی بادمجان:

دیگر خواص دارویی بادمجان عبارتنداز: ضد آنافیلاکسی، ضد تصلب شرائین، آنتی کولی نستراز، ضد سم قارچ، آنتی اکسیدان، ضد باکتری، ضد نفخ، ضد سارکوما، کاهش‌دهنده چربی و کلسترول خون، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، خواب‌ آور، مهارکننده تریپسین، مهارکننده پروتئیناز، محرک و تشدید کننده گواتر.

تولید جهانی بادمجان:

بیشترین تولید بادمجان توسط پنج کشور که چین در رأس آن‌هاست (۵۶ درصد تولید جهان)، صورت می‌گیرد. این کشورها ۸۵ درصد تولید جهان را بر عهده‌ دارند. همچنین سالانه بیش از ۲ میلیون هکتار زمین در جهان زیر کشت بادمجان است. میزان تولید بادمجان در ده کشور جهان به ترتیب شامل چین (بیش از ۱۸ میلیون تن)، هند (۸/۵ میلیون تن)، مصر (یک‌ میلیون تن)، ترکیه (۷۹۲ هزار تن)، اندونزی (۳۹۰ هزار تن)، عراق (۳۸۰ هزار تن)، ژاپن (۳۷۵ هزار تن)، ایتالیا (۲۷۲ هزار تن)، سودان (۲۳۰ هزار تن) و انگلستان (۱۹۸ هزار تن) است؛ که مجموع این تولیدات به بیش از ۳۲ میلیون تن می‌رسد.

ترکیبات مهم:

هر ۱۰۰ گرم بادمجان خام دارای
انرژی: ۲۴ کیلوکالری
کربوهیدرات‌ها: ۵/۷ گرم
قندها: ۲/۳۵ گرم
فیبر (الیاف): ۳/۴ گرم
چربی: ۰/۱۹ گرم
پروتئین: ۱ گرم
ویتامین B۹ (فولات): ۲۲ میکروگرم
آهن: ۰/۲۴ میلی‌گرم
منیزیوم: ۱۴ میلی‌گرم
فسفر: ۲۵ میلی‌گرم
پتاسیم: ۲۳۰ میلی‌گرم
روی: ۰/۱۶ میلی‌گرم
منگنز: ۰/۲۵ میلی‌گرم

نکات قابل‌توجه:

۱- با توجه به اینکه گیاه بادمجان از خانواده سیب‌زمینی است و این گیاهان اصولاً دارای آلکالوئیدهای سمی و یا دارای عوارض جانبی هستند، در همه مراجع تأکید شده برای کاهش این مواد و اثرات حاصله لازم است همان‌طور که شرح داده‌ شده، بانمک و آب آن‌ها را کاهش دهیم.

۲- نکته مهم دیگر اینکه بعضی نسبت به بادمجان حساسیت دارند که مربوط به مواد موجود در آن است. پختن بادمجان باعث کاهش این مواد و عوارض حاصله می‌گردد. باید توجه داشت که بر خوب پختن بادمجان تأکید شده است.

٣- بهترین نوع بادمجان برای استفاده در غذاها بادمجان تازه، کم تخمه و سخت نشده است که بر روی گیاه زیاد نمانده باشد.

۴- مطالعه متون قدیمی دانشمندان ایران، ازجمله قانون ابن‌سینا و مخزن الادویه و مقایسه آن با مطالعات جدید نشان می‌دهد که اکثر موارد ذکرشده به هم شباهت داشته و در معایب و محاسن بادمجان و خواص آن نظریات مشابهی دارند.

۵- باوجودی که در مورد برخی خواص بادمجان، ازجمله کاهش چربی و کلسترول خون، تحقیقات مختلف و نتایج متناقضی ارائه‌ شده، ولی گزارش‌های جدید حاکی از اثرات مثبت بادمجان در این موارد است.

نکته مهم:

بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره‌ گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره  09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.

مهمترین خواص دارویی بادمجان

منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی

مهمترین خواص دارویی بادمجان