آشاارگانیک | مرجع آنلاین عرضه، تامین و فروش انواع عصاره و اسانس
خواص گیاه نعناع فلفلی چیست؟
نام علمی: Mentha piperita
نام عمومی: Peppermint
نام انگلیسی: Mint
نام عربی: نعناع
نام فرانسوی: Menthe poivree
نام آلمانی: Pfferminze
نام‌های مترادف: Mentha glabrata, Mentha balsamea
نام خانواده: Labiatae (نعنا)
گیاه‌شناسی و خواص گیاه نعناع فلفلی چیست؟
نعناع فلفلی گیاهی است علفی و پایا که ارتفاع آن به۹۰ سانتی‌متر می رسد. ساقه این گیاه چهارگوش و به رنگ سبز و یا مایل به بنفش است. برگ‌های نعناع فلفلی بیضی‌شکل، نوک‌تیز و دندانه‌دار هستند که به‌طور متقابل روی ساقه قرارگرفته‌اند. گل‌های آن نیز کوچک و به‌صورت مجتمع سنبله، در انتهای ساقه‌ها قرار دارند. رنگ گل‌های نعناع صورتی یا مایل به گلی است. به علت استفاده فراوان از این گیاه، آن را در بیشتر نقاط جهان کشت می‌کنند. قسمت مورد استفاده، اندام هوایی و عمدتاً برگ آن است که اکثراً از اسانس آن در صنایع غذایی دارویی و آرایشی – بهداشتی استفاده می‌شود. یکی از پرمصرف‌ترین اسانس‌های گیاهی، اسانس این گیاه است که به نام تجاری پپرمینت اویل مشهور است.
تاریخچه و خواص گیاه نعناع فلفلی چیست؟
پپرمینت (نعناع فلفلی) تا قرن هفدهم میلادی به‌طور رسمی شناسایی نشده بود. گرچه نعناع برای هزاران سال در طب سنتی مصرف داشته و شواهدی از استفاده مصری‌ها، یونانی‌ها و رومی‌ها وجود دارد، ولی گونه مورد استفاده اسپرمینت (نعناع قمی) بوده است. از خواص نعناع فلفلی می توان به استفاده از آن به‌عنوان درمان سوء هاضمه، کولیک، درمان سرماخوردگی، تب و سردرد اشاره کرد که بعد از شناسایی نعناع فلفلی در قرن هفدهم به بعد از آن استفاده می شده است.
منشأ جغرافیایی:
نعناع فلفلی از کشت‌های موجود در بلغارستان، یونان، اسپانیا، بالکان، جنوب آلمان و شمال اروپا به دست می‌آید. همچنین نیمی از صادرات جهان، مربوط به کشت این گیاه در آمریکاست.
خواص گیاه نعناع فلفلی چیست؟
بیشتر خواص نعناع فلفلی مربوط به وجود منتول در اسانس آن است که شامل اثرات ضد نفخ، ضد درد، ضد اسپاسم، ضد احتقان و صفرا آور است. اسانس نعناع، خواص ضد ویروس علیه بیماری نیوکاسل، ویروس هرپس سیمپلکس و واکسینا را نشان داده است. پژوهش‌های جدید کلینیکی، نشان می‌دهد که استفاده موضعی از محلول‌های اسانس نعناع و مالیدن بر روی پیشانی، باعث کاهش سردرد می‌شود. همین محلول‌ها در کاهش درد آرتریت، مشکلات تاندون‌ها، التهابات ماهیچه‌ها و درد ماهیچه‌های اسکلتی بسیار مفید است. آزمایش‌های دیگری نشان داده است که منتول، درمان سنگ‌های صفراوی است و بنابراین محصولات خوراکی نعناع، دارای این اثرند.
قطره‌های بینی تهیه شده از اسانس نعناع، ضد احتقان خوبی بوده و به‌صورت پماد و بخور نیز در رفع علائم سرماخوردگی، بسیار سودمندند. چای تهیه شده با قطره‌های خوراکی نعناع، در برطرف کردن علائم سرماخوردگی و به‌عنوان ضد سرفه، مفید و دارای خاصیت ضعیف معرق و ضدویروس است. مصرف فرآورده‌های خوراکی نعناع به برطرف کردن التهابات مجاری مدفوع کمک می‌کنند و قرص‌های حاوی نعناع یا اسانس آن، دارای خاصیت ضد سرفه می‌باشند.
عوارض جانبی:
مصرف گیاه نعناع یا عصاره نعناع فلفلی آن، حتی در طولانی مدت، ایجاد عارضه نمی‌کند و عوارض احتمالی، معمولاً مربوط به اسانس یا منتول در فرآورده‌هاست. فرآورده‌هایی مانند سیگارهای حاوی منتول، شیرینی‌جات، کپسول‌های نعناع و چای‌های مختلف که حاوی نعناع هستند، به علت میزان کم منتول، بی‌ضرر می‌باشند.
طريقه و میزان مصرف:
تهیه چای: روی ۲ گرم از برگ خردشده نعناع، یک استکان آب جوش ریخته و ۱۰- ۵ دقیقه بگذارید بماند (بهتر است در ظرف بسته باشد)؛ سپس صاف کرده و میل کنید. همچنین انواع چای به‌صورت تی‌بگ که حاوی ۲ گرم پودر برگ نعناست، توسط کارخانجات مختلف تهیه می‌شود. بیش از ۱۲۰ فرآورده مختلف به شکل قطره، کپسول و قرص، از نعناع تهیه شده که به‌عنوان صفرا آور، ضد درد، ضد نفخ و ضداسپاسم، مسکن و خواب‌آور، می‌توان آن‌ها را مصرف کرد.
قطره: بهترین فرآورده نعناع، قطره آن است که از عصاره برگ نعناست که حجم کم و اثر بسیار سریعی دارد. میزان مصرف قطره برای کودکان، ۱۵-۵ قطره، برای نوجوانان ۳۰-۲۰ قطره و برای بزرگسالان ۵۰ – ۶۰ قطره، درکمی آب به‌صورت خوراکی است. در صورت نیاز، این میزان مصرف را می‌توان چندین بار در روز تکرار کرد. کپسول‌های حاوی ۰/۲ میلی‌لیتر اسانس که برای حل کردن سنگ‌های صفراوی مناسب است، در بازار دارویی وجود دارد که مصرف ۲-۱ کپسول تا دو بار در روز (جمعاً تا ۴ کپسول) بلامانع است. محلول‌های موضعی منتول به‌صورت ۶- ۱/۵ درصد، برای دردهای موضعی مناسب‌اند. این محلول‌ها را می‌توان تا چهار بار در روز مصرف کرد.
مهمترین خواص گیاه نعناع فلفلی چیست؟
از مهمترین خواص نعناع فلفلی می توان به ضد درد بودن، ضد میکروب، ضد تهوع، ضد ویروس تبخال، ضد ورم، ضد اکسیدان، ضد خارش، ضد تب، ضدعفونی‌کننده، ضد اسپاسم، ضد سرفه، ضد ویروس، ضد زخم‌های داخلی، ضد نفخ، قابض، کاهش یا افزایش‌دهنده میل جنسی، حساسیت‌زا، بازکننده برونش‌ها، بلوکه کننده کلسیم، مقوی قلب، صفرا آور، مسکن، معرق، خارج کننده سموم بدن، قاعده آور، خلط آور، حشره‌کش، مقوی معده، محرک، آرام بخش، گشاد کننده عروق و ضد کرم اشاره کرد.
ترکیبات مهم:
این‌گونه نعناع، برحسب ناحیه کشت و مرغوبیت بین ۴-۰/۵ درصد اسانس دارد. بهترین اسانس، مربوط به چین اول سال دوم گیاه است. مهمترین ماده موجود در اسانس نعناع فلفلی، منتول است که اکثراً اسانس را با آن استاندارد و شناسایی می‌کنند. در شرایط ایده آل، منتول موجود در اسانس، بین ۵۵- ۲۵ درصد متغیر است. اجسام مهم دیگر شامل منتون با میزان حدود ۳۲- ۱۴ درصد و استر وابسته به منتول به نام منتیل استاته به میزان ۳ – ۱۰ درصد است. همچنین حدود ۴۰ جسم دیگر در اسانس وجود دارند که اکثراً از ترپنوئیدها هستند. میزان درصد منتول و ترکیبات دیگر در ارتباط با سن گیاه و آب وهوای ناحیه کشت، متغیر است. منتول، از هیدروژناسیون تیمول نیز به دست می‌آید. ترکیبات دیگر گیاه، شامل فلاونوئیدها تا ۱۲ درصد، پلی فنل‌های پلیمر شده تا ۱۹ درصد (وزن خشک گیاه)، توکوفرول ها، کاروتن‌ها، بتائین و کولین هستند.
نکات قابل‌توجه:
۱- هیچ‌گاه از اسانس خالص نعناع، به‌طور موضعی یا خوراکی استفاده نکنید؛ زیرا به شدت، موجب تحریک التهاب و زخم می‌شود. اسانس‌ها همیشه باید به‌صورت رقیق شده فرموله و مورد استفاده قرار گیرند.
۲- این‌گونه نعناع در ایران، کمتر به‌صورت سبزی مورد استفاده خوراکی قرار می‌گیرد و معمولاً از آن استفاده‌های صنعتی، دارویی، غذایی و آرایشی بهداشتی به عمل می‌آید.
٣- گزارش‌هایی در مورد تداخلات دارویی، غذایی، مصرف در حاملگی و شیردهی یا عوارض دیگر، ازاین‌گونه وجود ندارد و به نظر می‌رسد مصرف در حد دارویی آن بدون عارضه باشد.
۴- درصورتی‌که نعناع فلفلی بخواهد به‌عنوان خوراکی مورد استفاده قرار گیرد، نباید پولگون آن از ۱ درصد بیشتر و حاوی فلزات سنگین باشد.
۵- یکی از بهترین فرآورده‌های موضعی تهیه شده از اسانس طبیعی این‌گونه گیاه، قطره موضعی (غیرخوراکی) منتول، ساخت کارخانه داروسازی پورسیناست که محصولی چند کاره است. موارد استفاده آن به قرار زیر است:
رفع احتقان بینی:
نوزادان و کودکان: ۱۰-۵ قطره را در دو طرف بالش یا روی یقه لباس آن‌ها بچکانید. پس از مدت کوتاهی، بینی بازشده و موجب تسهیل در شیر و غذا خوردن و تنفس می‌شود. این عمل، هنگام خواب، باعث آرامش و خواب راحت می‌شود.
بزرگسالان: ۵ قطره محلول را جلو یا ابتدای بینی بمالید؛ در عرض چند دقیقه، بینی باز می‌شود. می‌توان این عمل را به دفعات، در شبانه روز انجام داد. همچنین می‌توان چند قطره را روی دستمال گذاشته و جلوی بینی نگه داشت.
سردرد: از دیگر خواص نعناع فلفلی ۱۵-۱۰ قطره از عصاره گیاه را روی پیشانی و شقیقه‌ها بمالید و به آرامی ماساژ دهید. محلول در عرض چند دقیقه، جذب پوست شده و باعث کاهش یا رفع سردرد می‌شود.
رفع خستگی، کوفتگی و کسالت: جهت رفع عوارض حاصل از سرماخوردگی یا حاصل از کار روزانه، می‌توان ۳۰- ۱۵ قطره منتول را در وان حمام، تشت آب گرم، سونا یا سطح حمام ریخت. تبخیر اسانس و جذب سریع از طریق پوست یا تنفس، باعث ایجاد نشاط و رفع خستگی می‌گردد. این کار را می‌توان هرروز انجام داد.
رفع دردهای موضعی: قطره منتول، قابل مصرف برای تمام سطوح بدن است؛ ازاین‌رو برحسب سطح مورد نظر، قطراتی را در محل ریخته و به آرامی ماساژ دهید. این کار بهتر است چندین روز انجام شود تا دردهای موضعی رفته رفته درمان یابد. برای تأثیر بهتر، روزی ۳-۲ بار منتول را در سطح درد، ماساژ دهید. استفاده به‌عنوان بخور، به دو طریق قابل مصرف است:
الف: ۲۰-۱۰ قطره منتول را در دستگاه بخور بریزید.
ب: به‌طور مستقیم ۲۰-۱۰ قطره را در محل گرمی، نظیر پشت شوفاژ، بچکانید. گرما باعث تبخیر اسانس در محل‌های سربسته شده و ضمن ضدعفونی کردن فضا، باعث رفع گرفتگی بینی، رفع خستگی و خواب راحت می‌شود.
به‌عنوان روغن ماساژ: با توجه به عدم عوارض جانبی جذب سریع و خاصیت ضد درد اسانس نعناع، محلول منتول یکی از بهترین روغن‌ها برای ماساژ و رفع خستگی و دردهاست. قطره منتول، به‌عنوان یکی از داروهای رسمی ایران در تمام داروخانه‌ها، موجود بوده و بدون نسخه در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌گیرد. برحسب منابع جدید، نعناع فلفلی یک هیبرید طبیعی از نعنای باغی و نعنای آبی است که اولین بار در سال ۱۶۹۶ میلادی در انگلستان گزارش شد. در حال حاضر این‌گونه در بیشتر نقاط جهان کشت می‌شود.
پپرمینت دارای دو واریته است که نعنای سفید و نعنای سیاه نامیده می‌شود و هر دو واریته استفاده فراوان دارویی دارند. فرآورده خوراکی نعناع از گونه Spicata توسط صنایع دارویی در حال حاضر تولید می‌شود که به‌صورت قطره‌ای به نام «کارمینت» در داروخانه‌ها موجود است. این قطره برای رفع نفخ، درد و اسپاسم بسیار ایده آل بوده و عملکرد آن بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است.
نکته مهم:
بیشترین میزان تأثیرگذاری گیاهان دارویی متعلق به عصاره گیاهان دارویی است و بعدازآن می‌توان به مکمل‌هایی نظیر کپسول‌ها اشاره کرد. کمترین میزان اثرگذاری هم متعلق به عرق و چای و دم‌نوش است.
امیدوارم که اطلاعات خوب و مفیدی در اختیار شما قرار داده باشیم با نظر دهی و امتیازدهی مارو از کیفیت مطالب آگاه نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت فروشگاه محصولات ارگانیک آشا مراجعه نمایید و برای کسب اطلاعات در مورد محصولات ارگانیک می‌توانید با شماره 09120038341 مشاور فروشگاه ارگانیک آشا تماس بگیرید یا از طریق تلگرام، اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
منابع اطلاعات:
کتاب‌ها و مقالات گیاهان دارویی
فروشگاه محصولات ارگانیک آشا
موسسه کار آفرینی دکتر زرقانی
